:: Τα Ορια Της Ελευθεριας Του Τυπου :: {Μεμα Σταθοπουλου, 15/11/2006}
Τέταρτη ή Πρώτη Εξουσία τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης; Ένα ερώτημα που ταλανίζει εδώ και χρόνια τα Μέσα, τους πολιτικούς, τους πολίτες. Συχνά διατυπώνονται απόψεις του τύπου «Τα Μέσα Μαζικής ενημέρωσης είναι η 4η εξουσία» ή «Όχι, τα ΜΜΕ έχουν γίνει τώρα πια 1η εξουσία. Αυτά κυβερνούν» ή «Οι δημοσιογράφοι παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας και δεν είναι λίγες οι φορές που τα Μέσα μπορούν να ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις» και άλλες φράσεις παρόμοιες. Υπάρχει άραγε αλήθεια και ψέμα, σωστό και λάθος στο ζήτημα της ελευθερίας του τύπου;
«Παν πρόσωπο έχει το δικαίωμα στην ελευθερία εκφράσεως. Το δικαίωμα τούτο περιλαμβάνει την ελευθερία της γνώμης ως και την ελευθερίαν λήψεως ή μεταδόσεως πληροφοριών ή ιδεών, άνευ επεμβάσεως δημοσίων αρχών και ασχέτως συνόρων», λέει το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης. «Ο Τύπος είναι ελεύθερος. Η λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται» αναφέρει συνοπτικά το Σύνταγμα.
Και όμως, δεκάδες δημοσιογράφοι πέφτουν εν ώρα καθήκοντος. Δολοφονούνται ή κλείνονται σε φυλακές. Δέχονται τον καθημερινό εξευτελισμό και τις συνεχόμενες αποπομπές τους, απλά επειδή θέλουν να εκφράσουν ελεύθερα τη γνώμη τους. Ας θυμηθούμε τα λεγόμενα του Λάιμπλινγκ: «Η ελευθερία του Τύπου ισχύει μόνο για τους κατόχους του Τύπου». Άλλοι σκοτώνονται για αυτό που ήδη δικαιούνται, την ελευθερία του λόγου. Εκείνοι είναι οι κατευθυνόμενοι, εκείνοι κάθονται τρεμάμενοι στη θέση τους και από τα λεγόμενά τους κρίνεται το ίδιο το εργασιακό τους μέλλον. Άρα, για ποια ελευθερία μιλάμε;
Λογοκρισία είναι ο έλεγχος του λόγου και άλλων μορφών ανθρώπινης έκφρασης. Γεννήθηκε από τότε που ο άνθρωπος άρχισε να επικοινωνεί. Προέκυψε από την ανάγκη του και αναφαίρετο δικαίωμά του να εκφράζεται ελεύθερα, να παράγει και να λαμβάνει πληροφορίες χωρίς κανένα περιορισμό. Κάθε χώρα θεσπίζει τους δικούς της νόμους για την αισχρολογία, το λίβελο, την ανταρσία ενάντια στο κράτος, τα όρια της ελευθερίας του λόγου. Σε καμία χώρα δεν υπάρχει απόλυτη ελευθερία έκφρασης είτε στον προφορικό είτε στο γραπτό λόγο. Στη χώρα μας, ωστόσο, η ελευθερία αυτή ρυθμίζεται με τόση λεπτομέρεια, που τυπικώς πλέον δεν υπάρχει.
Άραγε να έχει δίκιο ο Αλμπέρ Καμί όταν λέει «O ελεύθερος Tύπος μπορεί να είναι καλός ή κακός Tύπος. O ανελεύθερος δεν θα γίνει ποτέ τίποτε άλλο από κακός Tύπος»; Ναι, διότι υπάρχουν και καλοί και κακοί δημοσιογράφοι, αν μας επιτρέπονται οι όροι «καλό» και «κακό». Ο καλός δημοσιογράφος ενδιαφέρεται για την ουσία του θέματος, για το πραγματικό ρεπορτάζ, για την αλήθεια. Ο κακός νοιάζεται για τα λεφτά, για την διαστρεβλωμένη εικόνα του θέματος. Ο ανελεύθερος όμως; Τι θα μπορούσε να προσφέρει ένας φυλακισμένος άνθρωπος; Με χέρια δεμένα…τίποτα.
Ο Τύπος χρειάζεται την ελευθερία ειδικά σε μια δημοκρατική χώρα. Έχει δύναμη και πρέπει να τη χρησιμοποιεί. Προς όφελος του κοινού καλού όμως. Εκεί είναι το λάθος ορισμένων δημοσιογράφων, οι οποίοι καταχράζονται την ελευθερία αυτή θέλοντας να γίνουν εκείνοι η εξουσία. Οι νόμοι δεν περνούν. Κανένας νόμος δεν είναι ικανός να τιθασεύσει έναν δημοσιογράφο. Η ΕΣΗΕΑ θέλει να περάσει ένα κείμενο δεοντολογίας, όπου οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι θα θέτουν τους κανόνες για τα όρια της ελευθερίας του Τύπου. Μια πρόταση που θεωρείται η ιδανικότερη όλων, διότι κανένας νόμος από καμία Κυβέρνηση δεν μπορεί να επιβάλει όρια σε αυτή την ελευθερία διακινδυνεύοντας να οδηγήσει στο άλλο άκρο. Μόνο οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι μπορούν να δεσμεύσουν τους ίδιους τους τους εαυτούς.
